Column Ad van Nieuwpoort
‘Weest waakzaam!’ Zo klonk de oproep van de commissaris van de Koning Jaap Smit aan het begin van dit jaar. ‘Deze tijd vraagt om “wakkere mensen” die de tekenen van deze tijd verstaan en waar nodig weerstand kunnen bieden tegen krachten die onze democratische rechtstaat bedreigen’, stelde hij. Wij zijn inmiddels een paar maanden verder en ontdekken dat de urgentie van deze oproep alleen nog maar groter is geworden. Op tal van plekken in deze wereld verschuiven de panelen op een manier zoals we dat in de naoorlogse jaren nog niet hebben meegemaakt. Hoogleraar internationale betrekkingen en columnist Rob de Wijk spreekt niet voor niets van een nieuwe wereldorde die op komst is. En oud-diplomaat Jaap de Hoop Scheffer typeerde deze tijd, met een knipoog naar de optimistische Francis Fukuyama, als The end of the end of history. Fukuyama kondigde namelijk na de val van de Muur in 1989 aan dat het einde van de grote verhalen het begin inluidt van een nieuwe tijd waarin de welvaart zal zegevieren. We zien dagelijks de beelden van Eerste Wereldoorlog-achtige loopgraven in een land dat twee uur vliegen hier vandaan ligt. Met een oorlog die maar niet te winnen lijkt. We zien het platgebombardeerde Gaza en de angst die in Israël is gaan regeren na de verbijsterende pogrom van 7 oktober. En ondertussen loopt China zich warm voor een aanval op Taiwan. We nemen het allemaal tot ons en tegelijk zien we in ons eigen land hoe de onzekerheid over onze toekomst de onderlinge verhoudingen op scherp zet. De populistische wind die in ons eigen Europa waait, lijkt de mentale weerstand tegen al de op ons afkomende dreigingen alleen maar te eroderen.
‘Deze tijd vraagt om een wakkere kerk’, zei iemand kortgeleden tegen me. In de kerk zijn we vandaag de dag zo in beslag genomen door onze reanimatiepogingen dat we helemaal vergeten waartoe wij geroepen zijn. Want juist in deze tijd hebben we plekken nodig waar mensen samenkomen om te reflecteren op wat er deze dagen aan de hand is. En dan niet zoals in alle commentaren al gedaan wordt, maar vanuit het perspectief van het verhaal dat ons geschonken is. Het verhaal van Mozes en Jezus dat ons taal geeft om onder woorden te kunnen brengen waar we vaak geen woorden voor kunnen vinden. Dat we niet voor de angst gemaakt zijn, bijvoorbeeld. En dat altijd de zachte krachten winnen zullen, ook al zien we dat niet gebeuren. Bijbelse taal geeft ons het juiste instrumentarium voor onze mentale weerstand die wij deze dagen zo node missen. De theoloog Miskotte gaf niet voor niets juist in de oorlogsjaren vooral Bijbelcursussen. Hij geloofde namelijk dat daar het juiste tegengif te vinden was voor wat in die tijd over ons continent heen spoelde. Woorden die ons wakker schudden en ons leren met de ogen van de hoop te kijken naar wat er gebeurt. Hard nodig deze dagen, zo lijkt me.
Ad van Nieuwpoort