Het is zomer, we gaan op pad en zien allerlei landschappen, dichtbij en verder weg. Een landschap kan ook de weerspiegeling van je ziel zijn: de plek waar je innerlijk volkomen thuis bent, waar je uit kunt rusten en een diepe zucht kunt slaken. Een plek waarin je jezelf ten diepste herkent. We vroegen een aantal medewerkers van Kerk in Den Haag om te schrijven over het ‘landschap van hun ziel’.
Geen weg terug
Vanaf de ferry oogt de abdij van Iona bescheiden en eenvoudig. Ik zie een paar gebouwen op een kluitje, grasland en een nogal kale, rotsachtige omgeving. Het meest spectaculaire qua kleur is het intense blauw van de zee. Dit beeld komt overeen met mijn niet zo hooggespannen verwachtingen. Berichten over busladingen toeristen die elke dag over het eiland uitzwermen hadden mijn enthousiasme wat getemperd. Maar ik was in de buurt en die busladingen vol zie ik in ieder geval niet op deze koude, maar zonnige dag in april.
Nietsvermoedend stap ik even later over de drempel van de abdij en sta dan in een sobere ruimte met prachtige licht- en donkereffecten. Dit is de mooiste kerk die ik ooit heb gezien, gaat er door mij heen, en ik weet tegelijkertijd dat het niet waar is. Er zijn echt mooiere kerken, maar hier maak ik zonder voorbehoud verbinding met wat voor mij heilig is. Ik voel me omringd door eeuwen van gebed en het zoeken naar God. Ik besef ten volle dat dit het land is van mijn ziel. Er is geen weg terug, dit is mijn oorsprong. Dit is het land van licht en donker, van leven en dood, van eenheid. Sterven lijkt me hier een peulenschil, niet relevant zelfs in dit onverwachte besef van eeuwigheid.
Jolly van der Velden
Oeroude leegte
Het meest noordelijke deel van Schotland is een landschap dat je als ‘leegte’ kunt omschrijven. Het is als een schaal, zoals mijn bekken een schaal is in het middelpunt van mijn lichaam. Meertjes en rivieren met rondom in zachte glooiingen de naakte, oeroude, afgetopte heuvels. Hier kun je jezelf niet ontlopen. Er is geen afleiding, geen overprikkeling, er is geen tijd. Het licht is er zacht en door de noordelijke ligging is het heel helder. Het land is puur en schitterend, maar kan ook koud en ongenaakbaar zijn. Om blij of bang van te worden. Ik ben hier in de juiste proporties: klein als een mier die zo vertrapt kan worden, maar compleet met alle goed en kwaad verbonden met dit alles. Hier vind ik in aardse vormen terug wat ik diep van binnen aanwezig weet. Dit bén ik.
Greet Kappers
Mysterieuze bergruggen
Als kind al probeerde ik me in te beelden dat de Hollandse wolken verre berglandschappen waren. Ik miste de Alpen, waar we elke zomer onze vakantie doorbrachten. In het Nederlandse vlakke land ontbreekt het mysterieuze van de bergruggen, waarvan je nooit weet wat erachter ligt: een lieflijk dal, steile en kale rotsen, een murmelende rivier, stille sneeuwvelden.
Mijn ouders waren fervente bergwandelaars en namen ons ⎯ vier kinderen ⎯ mee op lange wandelingen en huttentochten. Mijn vader liep voorop met zijn rode rugzak, mijn moeder was hekkensluiter. Onderweg aten we, gezeten op rotsblokken, halfgesmolten chocola en dronken we lauwe appelsap uit de veldfles. Het was allemaal heerlijk en het hoorde erbij, net als de alpenweiden die geurden naar hooi en tijm, het vredige gerammel van de koeienbellen, de wouden die naar hars en mos roken, de ongenaakbare toppen die gloeiden in het licht van de ondergaande zon. Het landschap heeft zich diep in mijn ziel gegrift. Als ik in de Alpen ben, dan ben ik thuis.
Anne-Helene Borgts
Never a dull moment
Mijn favoriete landschap biedt uitzicht én iets waar de ogen zich tegen stoten.
Ik wil ver kunnen kijken, maar ik houd niet van de zee: te nat en ongenaakbaar. Ook niet van de duinen, die vind ik kaal en onbeschut. De weidsheid van het Groningse en Friese platteland doet mijn ziel wél goed. Tegelijk houd ik ook van bossen. Ik vind ze gezellig, maar uiteindelijk een beetje saai.
De combinatie van beide is mij het liefst; die vind ik in het coulisselandschap. Je ziet er weides en akkers, met groepen bomen die links, rechts en in de verte in het landschap steken. Als coulissen op een toneel. Je weet niet wat daarachter zit. Dat is geheimzinnig en mysterieus. Het landschap biedt uitzicht, maar laat iets te raden over.
Dat is in het leven ook een mooie optie: als de contouren zich aftekenen, maar er onbekende, onverwachte en onzekere factoren zijn. Die maken het leven interessant, enerverend en spannend. Soms komen er onaangename zaken van achter die coulissen tevoorschijn. Dan moet je meebewegen, onder het motto: never a dull moment. Maar even vaak verschijnen er leuke verrassingen. Het coulisselandschap buiten en in ons leven is gewoon in één woord: boeiend.
Margot C. Berends
Bij de foto: Coulisselandschap in Salland. Foto: Margot C. Berends
Altijd wat ongemakkelijk
Heilige grond, ontblote voeten en een braamstruik die in de fik staat zijn de drie elementen die het landschap van mijn ziel kenmerken.
‘Kom niet dichterbij’, zegt God in de Bijbel tegen Mozes als voor zijn ogen een braamstruik ontvlamt. Een braamstruik is de laagste in de pikorde van de Bijbelse planten. Niemand werd er blij van. Zo zag Mozes zichzelf toen ook. Hij was gevlucht uit Egypte en leefde een verborgen leven.
Er staat ook: ‘Doe de schoenen van je voeten want de plaats waar je staat is heilige grond.’ Dat gaat hier over eerbied en jezelf niet anders voordoen. Zijn zoals je bent, heet dat anno nu. Het gaat ook over het inzicht dat mijn ziel over het fundament van mijn leven gaat. Ontblote voeten vertellen me dat ergens daarboven in de hemel geen ruimte is voor: ‘als je dit van me weet zul je waarschijnlijk afhaken’. De braamstruik ten slotte staat voor dat vreemde spreken dat in die ziel ineens kan opvlammen. Dat is een ingewikkelde, want hoe weet je nu of dat innerlijke stemmetje niet je eigen gedachtespinsels betreft? Het landschap van mijn ziel is altijd wat ongemakkelijk. Het schudt me door elkaar en zet me in beweging. Op vakantie negeer ik het vooral, anders kom ik nooit tot rust.
Tom Mikkers