Vriendschap en samewerking tussen Joodse rabbijn en Duitse predikant
De Duitse kerk en de synagoge van de Liberaal-Joodse gemeente zijn in Den Haag bijna buren. Hun voorgangers – rabbijn Marianne van Praag en predikant Thomas Vesterling – raakten bevriend en werken jaarlijks samen aan de Jom Hasjoa-herdenking. Toch gaat hun vriendschap verder dan de herdenking van de Sjoa.
Thomas Vesterling begon in 2019 als predikant in Den Haag. ‘In coronatijd kwam ik op het idee om een adventskalender te maken met filmpjes. Iedereen deed mee: Mark Rutte, de burgemeester en verschillende voorgangers. Ook de Joodse gemeente heb ik toen uitgenodigd en Marianne deed mee, al lag dat misschien niet voor de hand. Zo leerden we elkaar beter kennen. Er was direct een band. We dragen allebei zorg voor groepen. Laatst had ik een klas met belijdeniscatechisanten. Ik belde Marianne op: mag ik langskomen in de synagoge? En even later zaten we daar met z’n allen.’
Fietsvakantie
Rabbijn Marianne van Praag: ‘Thomas en ik hebben samen een klik. We kunnen mens-zijn met elkaar. Je moet ook niet steeds achterom blijven kijken. Dan versteen je, net als de vrouw van Lot. Ik leefde vroeger tussen twee uitersten. Mijn hele familie – behalve mijn moeder en grootmoeder – is vermoord in de Sjoa. Daar werd nooit meer over gesproken. In de familie van mijn man, waarvan ook bijna iedereen was vermoord, werd daarentegen constant over de Sjoa gesproken. Toen mijn zoon met mijn man naar Duitsland op fietsvakantie wilde, zijn ze toch gegaan. Later ben ik met mijn schoonmoeder naar Aken geweest, voor een bezoek aan een arts. Vanaf dat moment waren we over de drempel. Er waren jonge mensen daar in Duitsland; wat kunnen die eraan doen?
‘Het begint met
menselijk zijn
naar elkaar’
Vesterling is afkomstig uit Oost-Duitsland: ‘Ik leerde op school dat we als socialisten nieuwe mensen moeten zijn. Alleen westerse kapitalisten maakten fouten, werd gezegd. Maar alle mensen maken fouten. Ik dacht toen ook: we kunnen niet zonder herdenken. Ik wilde toen al echt kunnen praten met anderen. Het contact met het jodendom na de val van de Muur was voor mij een bevrijding. De vraag is steeds: wat is de goede manier om te herdenken? Ik ben van mezelf iemand én ik ben vertegenwoordiger van de Duitse Kerk. Dat maakt het ook gecompliceerd. Toen ik vorig jaar mocht spreken tijdens de Jom Hasjoa-herdenking hebben Marianne en haar man mij geholpen met het vinden van de juiste woorden.’
Ik ben voor jou!
Van Praag: ‘Thomas en ik zijn doorgeefluik. Het gaat niet om ons. Toevallig hebben wij die rol van voorganger. Ik ben betrokken bij de Week van Respect, en vorig jaar vertelde ik in een klas met veel islamitische kinderen over het jodendom. Ik vertelde dat ik rabbijn was. Ik zei: ik ben voor jou! Ik ben voor Palestijnen, maar ik ben wel tegen moordenaars en dus tegen Hamas. Dat was mijn boodschap. Er ging een wereld voor die kinderen open.’
Van Praag zag haar gemeente na 7 oktober groeien. ‘De mensen stromen toe in onze gemeente. Joden in Nederland zijn op zoek naar een veilige plek. We hebben sinds de oorlog nog nooit zo’n aanwas van nieuwe leden gehad. Bij het laatste Poerimfeest waren er 260 mensen in de synagoge.’
Vesterling: ‘Wat er nu in Israël en Gaza gebeurt laat zien hoe belangrijk het is dat we rustig en met gevoel met elkaar blijven praten. Dat zeg ik niet omdat ik Duits ben; die vrijheid zoek ik voor iedereen.’
Van Praag: ‘Elkaar in de ogen kijken en elkaars pijn erkennen, is de kern. Je werkt alleen aan vrede met je vijanden, niet met je vrienden. Dat begint met menselijk zijn naar elkaar. Mens-zijn en met je hele ziel empathie tonen; daar heeft nog nooit iemand negatief op gereageerd.’
Tom Mikkers
Bij de foto: Rabbijn Marianne van Praag (links) en predikant Thomas Vesterling in de synagoge van de Liberaal-Joodse gemeente.
(foto: Tom Mikkers)