Boek en symposium in de Nieuwe Badkapel
In het boek De leegte omarmen schrijft journalist en auteur Joanne Nihom over wat het betekent om ongewenst kinderloos te zijn. Het boek wordt op 3 maart gepresenteerd tijdens een symposium in de Nieuwe Badkapel. ‘Het is een eenzame reis, maar ook een reis van ons allen samen.’
Het boek De leegte omarmen bevat naast dagboekfragmenten van de auteur Joanne Nihom ook interviews die zij met anderen hield over ongewenste kinderloosheid. Nihom: ‘Ik heb een aantal mensen benaderd met de vraag of zij mee wilden werken. De meesten reageerden positief; er was herkenning van en erkenning voor het taboe van ongewenste kinderloosheid.’ Een van de geïnterviewden is predikant Charlotte van der Leest, die dit vaak stille verdriet in haar pastorale praktijk tegenkomt. Samen met de auteur organiseert zij over dit thema een symposium in de Nieuwe Badkapel. Want, zoals Nihom het omschrijft: ‘Het wordt tijd dat het zwijgen wordt doorbroken.’
‘Overal kinderen, ouders, grootouders, zwangere vrouwen’
Lichter
‘Het schrijven van De leegte omarmen heeft mij geholpen om de pijn van het gemis onder ogen te kunnen zien, zonder dat het alleen een negatieve betekenis heeft’, vertelt Nihom. ‘Het verdriet werd er lichter van, al gaat het er niet mee weg.’ Van der Leest: ‘Omarmen raakt ook aan de groeiende acceptatie van het gemis; dat het een onderdeel van jezelf is en dat je nog steeds volwaardig mens bent. Het gaat over meer dan ongewenst kinderloos-zijn. Het gaat ook over het verdriet om een onvoltooide zwangerschap of een stilgeboren kind [een kind dat voor of tijdens de bevalling is gestorven, red.]. Door over dat verdriet te kunnen praten, komen er soms ook in het pastoraat verhalen uit het verleden los. Zo hoorde ik eens over een vrouw die op haar sterfbed voor het eerst vertelde over haar stilgeboren kind. Er was nooit meer over dit kind gesproken. En het verdriet is nog breder: het gaat ook over mensen die nooit een kleinkind zullen hebben. Neem een grootmoeder die zegt dat er niets mooiers is dan oma worden. Voor iemand die ongewenst kinderloos is, doet dat pijn. In de samenleving is er weinig bewustzijn van die rouw. Het is ongemakkelijk om het erover te hebben en dus wordt er nauwelijks over gepraat. Als kerken en als pastores kunnen wij hierin een taak hebben om het bespreekbaar te maken en ruimte aan de rouw te geven.’
Het is er altijd
Voor het boek heeft Nihom veel verschillende mensen geïnterviewd, waaronder joodse, christelijke, islamitische en niet-religieuze mannen en vrouwen. Tijdens het symposium zullen uiteenlopende mensen spreken, die allemaal aan het boek hebben bijgedragen. Van ongewenst kinderloze vader Joost Kadijk en auteur Désanne van Brederode tot twee mensen uit de reclamewereld. Het doel van het boek en het symposium is om het taboe te doorbreken, erover te praten en ervoor te zorgen dat er meer bewustzijn rondom dit onderwerp komt. Van der Leest: ‘Het is zo kwetsbaar. Wanneer en hoe maak je het bespreekbaar? Daar kan dit boek bij helpen. We hopen dat we er niet alleen mensen mee bereiken die er zelf mee worstelen, maar ook iedereen om hen heen.’ Nihom: ‘Met het gemis van kinderen word je voortdurend geconfronteerd: overal zijn kinderen, ouders, grootouders, zwangere vrouwen en familieleden en vrienden die kinderen of kleinkinderen krijgen. Het is er altijd.’
In het boek wordt ook aandacht gegeven aan rituelen om aan deze rouw vorm en stem te geven. Van der Leest: ‘Je kunt bijvoorbeeld een brief schrijven aan het kind dat nooit geboren is. Of op een bepaalde plaats een steen neerleggen. Daar kunnen wij als geestelijk verzorgers een rol in spelen. En als er een naam is, noem die naam. Dit jaar vond er in de Nieuwe Badkapel met Allerzielen een bijzonder concert plaats, met daarin ook een gedachtenismoment. Van tevoren konden bezoekers het aangeven als zij graag een naam genoemd wilden hebben. Er kwamen in een week meer dan vijftig namen binnen, waaronder de namen van stilgeboren kinderen en ook de naam van een kindje dat er nooit is geweest.’ Nihom en Van der Leest hopen dat het symposium en het verschijnen van het boek leiden tot bredere, maatschappelijke aandacht. Nihom: ‘Ongewenst kinderloos zijn is een eenzame reis, maar ook een reis van ons allen samen.’
Greet Kappers
Joanne Nihom, De leegte omarmen: In gesprek over ongewenste kinderloosheid. ISBN 9789493198524.
Het gelijknamige symposium vindt plaats op zondag 3 maart van 14.30 tot 17.00 uur in de Nieuwe Badkapel, Nieuwe Parklaan 90. Toegang gratis, aanmelden via ticketkantoor.nl/shop/deleegteomarmen
Voor mannen is ongewenste kinderloosheid zo mogelijk een nog groter taboe dan voor vrouwen. Joost Kadijk schreef daarover het boek Een praktische gids voor kinderloze vaders. Joanne Nihom interviewde Kadijk voor haar boek en samen formuleerden zij een aantal tips, zoals: ‘Laat ons ook eens een luier verschonen’, ‘Houd jouw kindergeluk niet bij ons weg’ en: ‘Als je ziet dat iets een beetje gevoelig ligt, wees dan samen met ons even stil.’
Bij de afbeelding: Kunstwerk gemaakt door Michiel Schrijver, Joanne Nihoms partner