Leerlingen in gesprek met ongedocumenteerden
Tijdens lessen van de School van Barmhartigheid gaan jongeren in gesprek met mensen die ze normaal gesproken niet snel tegenkomen. Dit zorgt voor bijzondere ontmoetingen.
‘Hoe gaat het?’ vraagt Johannes. De ongedocumenteerde vluchteling Tilak is juist bij het groepje komen zitten en de vraag blijkt een goede opening van het gesprek. Tilak vertelt dat hij blij is dat hij over zijn situatie kan praten: ‘Als ik mijn verhaal vertel, kan ik weer ademen!’
Vertrouwen
De ongedocumenteerden Tilak uit Nepal en Mark uit Ghana praten met gymnasium 5-leerlingen van het Christelijk Gymnasium Sorghvliet in Den Haag. Dat doen ze in het kader van de School van Barmhartigheid, een initiatief van Stek Den Haag. Stek is een vrijwilligersorganisatie, verbonden aan de Protestantse Diaconie. De ruim 900 bij Stek aangesloten vrijwilligers zetten zich in om mensen met elkaar te verbinden, armoede te bestrijden, jongeren te steunen, en hulp te bieden aan vluchtelingen en mensen zonder papieren. De School van Barmhartigheid wil bereiken dat jongeren zich openstellen voor mensen die ze in het dagelijks leven niet snel zullen tegenkomen. De les, onder leiding van projectleider Maike Lolkema, draait dan ook om oprechte nieuwsgierigheid. ‘Ook een ogenschijnlijk eenvoudige vraag is aanleiding voor een mooi verhaal of gesprek’, zegt ze aan het begin van de les. ‘Vraag daarom alles wat je wilt.’
‘Een eenvoudige vraag
kan zorgen voor
een mooi gesprek’
De les vindt deze keer plaats in het muzieklokaal, tijdens de godsdienstles. De klas wordt in twee groepen verdeeld en elke groep krijgt een kwartier de tijd om met Tilak of Mark te praten. Alle leerlingen hebben de volle aandacht voor hun gasten en stellen vragen waar oprechte belangstelling uit blijkt. Mark vertelt dat hij al sinds 1990 in Nederland verblijft. Vanwege zijn grote gezondheidsproblemen kan hij niet terug naar Ghana. Dat, zegt hij, zou neerkomen op de doodstraf. Niet alleen kan hij in Ghana niet de medische zorg krijgen die hij nodig heeft, ook heeft hij daar niemand. Hij heeft lang geleden zijn drankprobleem overwonnen, omdat hij zich realiseerde dat de drank zijn situatie geen goed deed. Hij is in staat gebleken zijn leven om te draaien: hij heeft een baan en een appartement, maar nog geen verblijfsvergunning. Momenteel buigt de rechter zich over zijn zaak. De leerlingen vragen hem naar zijn sociale leven en of hij bang is voor de toekomst. Mark antwoordt dat hij vertrouwen heeft in de goede afloop, maar hij zegt ook dat als hij inderdaad terug moet naar Ghana, alle hoop voor hem verloren is.
Kastensysteem
In Nepal is de samenleving volgens het kastensysteem ingedeeld. Tilak behoorde tot de laagste kaste en trouwde met een vrouw uit een hogere kaste. Als gevolg hiervan werden hij, zijn vrouw en zijn dochter met grote regelmaat aangevallen. Dat was tien jaar geleden de reden om te vluchten. Toen ze in Nederland aankwamen, was hij nerveus voor het interview met de IND: vanwege het interview zelf, maar ook omdat de tolk iemand was uit een hogere kaste. Tilak sprak zich namelijk uit over het kastensysteem en mensen uit een hogere kaste. Dit heeft mogelijk invloed gehad op de beslissing. Tilaks nieuwe procedure begint binnenkort, en zal vele maanden in beslag nemen. Inmiddels heeft hij twee dochters: de oudste gaat nu naar de middelbare school, want ook ongedocumenteerde leerlingen zijn tot hun achttiende leerplichtig. ‘Hoe voelt het om zo dicht tegen de criminaliteit aan te zitten?’ vraagt Ruben. Tilak antwoordt dat hij nooit iets fout heeft gedaan, dus geen criminaliteit heeft gepleegd. Het heeft hem veel tijd gekost om zich te realiseren dat hij zich niet meer wil verstoppen: ‘Ik ben een mens! Genoeg is genoeg.’ Hij doet momenteel veel vrijwilligerswerk en ziet uit naar het moment dat hij een werkvergunning krijgt en volwaardig deel kan nemen aan de maatschappij.
De laatste paar minuten van de les worden besteed aan het invullen van een evaluatieformulier. Er is bij de leerlingen geen gebrek aan inspiratie. Een van hen schrijft: ‘Barmhartigheid is volgens mij dat je vertrouwt en gelooft in anderen.’
Edwin Fagel
Bij de foto: In de School van Barmhartigheid draait het om oprechte belangstelling.