Geraakt
In de rubriek Geraakt vertellen lezers over een personage, verhaal of tekstgedeelte uit de Bijbel dat hen bijzonder aanspreekt. Joke de Lange heeft een aantal favoriete psalmen en liederen. In moeilijke tijden vindt ze er troost in.
In het hartje van de Hongerwinter wordt Joke de Lange (79) geboren in het Haagse Laakkwartier. Ze groeit op in een ‘gewoon gereformeerd’ gezin. ‘Niet heel streng, maar wel met regels’, verklaart ze nader. Alleen al door de prachtige Bijbelverhalen van W.G. van de Hulst bewaart ze warme herinneringen aan haar christelijke opvoeding. Op haar achttiende gaat ze uit huis om de verpleegstersopleiding te volgen in het Zuidwalziekenhuis in Den Haag. ‘Daarna was het verliefd, verloofd, getrouwd en kwamen er drie kinderen’, vertelt ze.
In 1987 is het porseleinen huwelijk een feit. Het porselein staat symbool voor de elegantie, schoonheid en kwetsbaarheid van de liefde. Te kwetsbaar in haar geval, want er komen praktijken aan het licht die haar huwelijk doen wankelen. Praktijken waar haar man een rol in heeft gespeeld.
Schaamtegevoel
‘Na drieëntwintig jaar huwelijk zijn we gescheiden’, vertelt ze. ‘Na allerlei problemen’, voegt ze er met zachte stem aan toe. ‘We hadden toen drie puberkinderen, van vijftien tot twintig jaar. Ik had plotsklaps geen inkomen meer en belandde in de bijstand. Het was een tijd vol wanhoop, en schaamtegevoel hield me uit de kerk.’ Als ze op het punt staat te verhuizen, vraagt de dominee haar wat hij met haar attestatie zal doen. Ze besluit de attestatie te houden en die niet door te sturen. Het is illustratief voor hoe ze zich voelt, want van haar hoeft het allemaal niet meer.
‘Ik lees nog liever
in mijn liedboek
dan in de Bijbel’
Ondanks het feit dat ze de kerk en de Bijbel links laat liggen, wil ze niet geloven dat God haar in de steek laat. Dat besef maakt dat ze weer innerlijke rust vindt. ‘Ineens werd alles geregeld’, vertelt ze. Er kwamen mensen op mijn pad die het goed met mij voorhadden. Ik kreeg een goed huis, vond voldoening in schilderen en tekenen en de band met mijn schoonfamilie is altijd goed gebleven.’ Na een volgende verhuizing komt ze in de buurt van de Shalomkerk te wonen. Via een buurvrouw komt ze na twintig jaar weer in de kerk. Tegenwoordig is ze actief betrokken bij twee gespreksgroepen en zingt ze mee in de cantorij. De Lange: ‘Zo ben ik de kerk weer binnengerold.’
Niet alleen
Gevraagd naar een Bijbeltekst die haar inspireert, leest ze ironisch genoeg haar trouwtekst voor: ‘Leer mij naar Uw wil te hand’len, ’k Zal dan in Uw waarheid wand’len.’ Ze heeft de tekst uit Psalm 86 zelf uitgekozen en vindt hem nog steeds mooi. Dat geldt ook voor haar belijdenistekst, eveneens een psalm: ‘De Here zal het voor mij voleindigen.’ De belijdenistekst voelt voor haar als troost, dat God haar niet in de steek laat. ‘Ook tijdens de scheiding voelde het alsof er een heel klein, uitgerekt touwtje aan me trok dat me deed beseffen: ik ben niet alleen.’
Beide teksten gaan met haar mee als ze zich onzeker voelt, ook in haar geloof. Het tekent haar liefde voor de psalmen: ‘Eigenlijk lees ik liever in mijn liedboek dan in de Bijbel.’ Meteen noemt ze nog twee liederen die haar inspireren: lied 894 en 342. Bij het voorlezen blijkt richting het einde dat de woorden haar nog steeds ontroeren. Dat geldt ook voor een fragment uit de dagboeken van Etty Hillesum, nóg een inspiratiebron voor haar. Ze schrijft sommige gedachten en gedichten ook op. Een gedachte van Arthur Schnitzler bijvoorbeeld: ‘Een illusie verliezen betekent een waarheid rijker worden. Maar wie zich over het verlies beklaagt, is ook de winst niet waard.’ De spreuk hangt ergens in haar huis. Als ze weer eens teleurgesteld wordt, dan laat ze die tekst weer tot haar doordringen. Intussen is het een van haar levensmotto’s geworden.
Roelie Dröge
Collage Jolly van der Velden