Medemenselijkheid heeft haar gezicht verbrand
Geschokt reageerde Derk Stegeman begin juli op sociale media na het aannemen van de asielwetten door de Tweede Kamer. Een aantal weken later dreunt de schok nog steeds na.
‘Medemenselijkheid heeft haar gezicht verbrand’, schreef ik begin juli. ‘Onze Tweede Kamer heeft een kokende mix van wetgevingspaniek, verkiezingsstrijdgewoel en zondebokpolitiek over haar uitgegooid en is vervolgens hard weggerend op vakantie. De Raad van State is gevraagd om als een zachte heelmeester de wonden te verbinden.’ Het was allemaal net gebeurd toen ik deze zinnen op sociale media plaatste.
Nu het stof wat is neergedaald, zien de contouren er nauwelijks minder grimmig uit. Een aantal politieke partijen heeft zijn best gedaan om onze barmhartigheid te redden. Na alle ophef zal de strafbaarstelling van hulp aan mensen zonder papieren er wellicht niet komen. We mogen gewoon met een pannetje vol soep en goede bedoelingen in de weer blijven, onze barmhartigheid lijkt gered.
Nauwelijks ophef was er echter over de mensen om wie het gaat en die zo kwetsbaar, onverzekerd en onbeschermd, onze welwillendheid en barmhartigheid hard nodig hebben. Dat de barmhartige Samaritaan strafbaar zou zijn, bleek ondenkbaar en onaanvaardbaar. Maar dat die mens om wie het gaat, die door rovers wordt overvallen en gewond op de grond ligt, puur door zijn aanwezigheid daar strafbaar zou zijn, dat blijkt velen minder te storen.
De wet werkt al
Intussen blijkt dat de wet zijn uitwerking al heeft voordat de inwerkingtreding nog maar zeker is. In het Wereldhuis ontvangen we al verontrustende berichten uit onze gemeenschap voor en door mensen zonder papieren. Mensen maken zich zorgen of zijn in paniek. Kinderen twijfelen of ze na de zomer nog welkom zijn op hun school, terwijl zij net als ieder kind recht op onderwijs hebben. Gesprekken die gaande waren om schoonmakers zonder geldige verblijfsdocumenten legaal in dienst te nemen bij een groot schoonmaakbedrijf, zijn per direct stopgezet. Huisbazen geven aan huurcontracten uit voorzorg niet te zullen verlengen. Mensen die al tien, twintig, dertig, veertig jaar in Nederland leven, zijn bang om de straat op te gaan en een dokter te bezoeken, terwijl zij het recht hebben op medisch noodzakelijke zorg. Medemenselijkheid heeft haar gezicht verbrand, maar de onderlinge zorg blijft bestaan. Iemand die zelf al 25 jaar zijn leven in Nederland heeft opgebouwd en wiens verblijf mogelijk strafbaar wordt zegt: ‘Ik ben niet bang voor mezelf, maar wel voor de oudere mensen die straks het land uit moeten. Hoe moeten die zich redden zonder werk of familie?’
Sussen van het monster
Het opgewaaide stof over die strafbaarstelling heeft intussen de aandacht afgeleid van dat zogenaamde ‘meest strenge asielbeleid ooit’. In de hoop dat migratie niet weer verkiezingsthema zou worden, deed het demissionaire kabinet zijn uiterste best om te bewijzen dat Nederland de PVV voor een streng asielbeleid niet nodig heeft. Een grote meerderheid in de Kamer bleek de wetsvoorstellen te willen steunen. Als we Wilders hard rechts inhalen op migratie – zo moeten velen hebben gedacht – dan zijn we even van dit thema verlost.
‘Veel mensen
maken zich zorgen
of zijn in paniek’
Migratie-expert Hein de Haas vreest dat deze aanpak Wilders’ migratieframe alleen maar zal versterken. Op deze wijze, schrijft hij, wordt het migratieframe ‘gelegitimeerd als de “Moeder van alle Problemen” en de ultieme, existentiële bedreiging voor de Nederlandse natie’. Voor de PVV is dit de beste startpositie om de verkiezingen in te gaan. En dat was natuurlijk ook precies de bedoeling van Wilders toen hij vorige maand de stekker uit het kabinet trok: alle aandacht weer op asiel richten. ‘Het sussen van extreemrechts zal het monster alleen maar voeden’, aldus De Haas.
Geloven in tijden van verharding
‘Ons land beschikt over voldoende veerkracht om asielzoekers op te vangen. De werkelijke problemen rond migratie, woningnood, klimaat, zorg en onderwijs worden niet opgelost door migranten tot oorzaak van deze problemen te maken. Een dergelijke beeldvorming maakt vluchtelingen tot zondebok. Om de werkelijke problemen aan te pakken, is veeleer vertrouwen nodig en visie. Daarvoor is ook nodig dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Daarvoor is ten slotte nodig dat onze harten zich verzachten, zodat we in de meest kwetsbare ander een mens herkennen, voor wie ik de naaste kan zijn.’ Met deze woorden uit het document Geloven in tijden van verharding van de Raad van Kerken sluit ik graag af. Ze hebben aan actualiteit niets verloren.
Derk Stegeman
directeur van Stek
voorzitter van de Werkgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken