Het avontuurlijke leven van Alexine Tinne
Alexine Tinne is een van de markantste vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis. In de negentiende eeuw kreeg zij internationaal bekendheid als eerste westerse vrouw die door Centraal-Afrika reisde. Bovendien was zij een pionier in de Nederlandse fotografie.
Wie nu over het Lange Voorhout wandelt, ziet ongeveer hetzelfde als een wandelaar in het midden van de negentiende eeuw: voorname gevels, schelpenpaden en statige rijen lindebomen. Had je daar in die tijd gelopen, dan had je Alexine Tinne kunnen tegenkomen, die op nummer 32 woonde. Als ze tenminste niet aan het reizen was: haar leven was oneindig veel avontuurlijker dan dat van andere rijke vrouwen uit die tijd.
Ontdekkingsreizigers
Alexine werd geboren in 1835 als enig kind uit het tweede huwelijk van Philip Tinne met barones Henriëtte van Capellen. Haar vader had suiker- en koffieplantages in Zuid-Amerika en had hiermee een enorm fortuin vergaard. Alexine werd, zoals voor haar klasse gebruikelijk was, opgevoed tot toekomstige echtgenote die een luxe huishouden moest bestieren. Ze hield van studeren en leerde graag nieuwe talen. Bij de Koninklijke Bibliotheek leende ze boeken over verre landen en ontdekkingsreizigers. Zelf reisde ze als kind al veel met haar ouders. Toen ze tien jaar oud was overleed haar vader. Hij liet een enorm fortuin na.
Tegelijkertijd droomde ze over onbekende gebieden. In een terugblik op haar jeugd schreef ze: ‘Van mijn kindsheid af, toen ik de aardrijkskunde leerde, verlangde ik altijd naar die plaatsen te gaan welke op het midden van de kaart Afrika door een grote ledige ruimte worden aangeduid.’ Samen met haar moeder ging ze reizen, eerst door Europa, maar in 1855 trokken ze twee jaar lang door Egypte, Palestina, Syrië en Libanon.
‘Liever een vrolijk
en dapper einde
dan een saai leven’
Rond 1860 begon Alexine te experimenteren met fotografie, een medium dat toen nog in de kinderschoenen stond. Voor een vrouw was dit in die tijd uitzonderlijk. Ze leerde in korte tijd op zeer hoog niveau fotograferen en ontpopte zich als een ware pionier. Zo gebruikte zij een koetsje als mobiele doka en maakte zij de eerste landschapsfoto van Nederland. Alexine wordt gezien als Nederlands eerste belangrijke vrouwelijke fotograaf.
Geschokt door slavenhandel
In het voorjaar van 1875 vertrok Alexine met haar moeder opnieuw naar Egypte, nu ook in gezelschap van Addy, Henriëttes zusje. Met een groot gevolg voeren ze de Nijl af, met Khartoem als einddoel. In die tijd was de stad een belangrijk knooppunt in de slavenhandel. Alexine was zeer geschokt door de erbarmelijke aanblik van de tot slaaf gemaakten en kocht een aantal van hen vrij. Daarna sloeg het ongeluk toe. Tijdens een expeditie vanuit Khartoem overleed Henriëtte en niet lang daarna stierf ook tante Addy. Diep ongelukkig keerde Alexine in 1865 terug naar Caïro. Ze besloot in Afrika te blijven, omdat de terugkeer naar Den Haag te pijnlijk voor haar was. In de drie volgende jaren woonde ze in Caïro.
In 1866 trok Alexine de Sahara in, op zoek naar het woestijnvolk van de Toeareg. Op 1 augustus 1860 ging het mis: het kamp werd overvallen, waarbij Alexine om het leven kwam. 33 jaar was ze, haar lichaam is nooit gevonden. Een jaar eerder had zij haar halfbroer John geschreven: ‘Ik vind niets angstwekkends in de gedachte vrolijk en dapper mijn einde te vinden door een geweerschot of een messteek, in plaats van een saai leven verder te slepen zoals ik zovelen heb zien doen.’
Anne-Helene Borgts
Beluister hier een podcast over het leven van Alexine Tinne: https://www.haagshistorischmuseum.nl/nl/ontdek/podcast-alexine-tinne
Bekijk hier foto’s van Alexine: https://webpresentations.universiteitleiden.nl/s/tinne/page/home