Soetendorps Levenslessen
Rabbijn Awraham Soetendorp zoekt zelfs in de afgrond naar verbinding en vrede, stelt Ad van Nieuwpoort. Onder de indruk van zijn boek Levenslessen van een rabbijn nodigde hij Soetendorp uit voor een van zijn Duinzichtgesprekken.
‘Hugo’s vader haalde een stukje vet dat hij ergens gevonden had uit zijn zak en zei: “Hugo, hiermee steken we een kaars aan.” “Maar dat hebben we nodig om te overleven!”, protesteerde Hugo. Waarop zijn vader zei: “Jongen, een mens kan een tijd in leven blijven zonder voedsel, en een paar dagen zonder water, maar geen moment zonder hoop.”
Zomaar een van de pareltjes uit Awraham Soetendorps Levenslessen van een rabbijn, dat onlangs werd verkozen tot beste theologische boek van 2023. De Hugo waarover het in dit citaat gaat is de Britse Shoah-overlevende rabbijn Hugo Gryn, die met zijn vader in Auschwitz het lichtfeest Chanoeka probeerde te vieren.
Tegen de klippen op
Onlangs was Awraham Soetendorp mijn gast in de serie Duinzichtgesprekken in de Duinzichtkerk. En wat mij in dat intense gesprek vooral aangreep was hoe hij tegen de klippen op gedreven wordt door de hoop. Hij schrijft: ‘Mijn geboorte in het volstrekte duister, en mijn wonderbaarlijke redding die te danken is aan de grenzeloze moed van mijn onderduikouders, mijn pleegvader die daarvoor zelfs zijn leven gaf, hebben dat onophoudelijk innerlijk reiken naar hoop bepaald.’
We spraken elkaar voor die zwarte zevende oktober, maar ook in het programma Buitenhof liet hij van zich horen als iemand die zelfs in de afgrond nog zoekt naar verbinding en vrede. Als hij spreekt over wat voor hem de kern van het jodendom is, schrijft hij: ‘De kern van die tocht door de woestijn, en van de teksten die wij lezen, en van die geschiedenis die wij generaties op generaties doorkomen: dat we geleerd hebben de toekomst te planten in het heden. Het vermogen om in de huilende leegte van de woestijn, het eens begaanbare pad, de nog te planten bomen, de contouren van de tempel van vrede, het water in de rots te zien. De levendige realiteit van de droom doet wonderen. Ondanks alles is er de magnetische kracht van de hoop, de bloeiende, troostrijke verte die tot in onze botten voelbaar dichtbij wordt gebracht.’
‘De toekomst planten in het heden’
Paradijs
Dat is de boodschap die ook ten grondslag ligt aan de Week van Respect, die onlangs weer plaatsvond en waar Soetendorp de initiatiefnemer van is. In die week worden op diverse scholen in het land kinderen met diverse achtergronden bij elkaar gebracht om meer begrip voor elkaar te kweken. ‘Je kunt hier niet vroeg genoeg mee beginnen’, aldus Soetendorp. Alleen al tussen moslimjongeren en Joodse jongeren is al zoveel onbegrip en vooral onkunde. Zoals ook laatst nog bleek dat een heel groot deel van een jonge generatie nauwelijks weet wat antisemitisme is. Broodnodig ook. Want als je elkaar niet ontmoet, blijven vooroordelen in stand en kan zomaar de haat wortel schieten. Het verhaal moet aan elkaar verteld worden. Zolang we dat blijven doen, is er hoop. Als we steeds weer opnieuw ontdekken dat die ander een mens is zoals wij zijn, met dezelfde verlangens en dezelfde vragen, dan zullen we die ander dat willen geven wat wij zelf ook zo graag zouden willen ontvangen. En dan zullen wij erin slagen om, met de woorden van Soetendorp, ‘van deze wereld een paradijs te maken’.
Ad van Nieuwpoort
Awraham Soetendorp & Annemiek Leclaire, Levenslessen van een rabbijn. Balans, 2023.