Buiten de schijnwerpers
Afgelopen september werd paus Leo XIV zeventig. Na zijn verkiezing lijkt het wat stil geworden rond deze eerste Amerikaanse paus. Hij lijkt in weinig op zijn voorganger. Wat weten we van zijn inspiratie?
Eén ding is duidelijk: paus Leo XIV brengt een heel andere energie dan paus Franciscus die hij opvolgde. Franciscus confronteerde en ontregelde. Hij wilde het grootste heilige huisje ter wereld ontdoen van ijdelheid en valse ambitie. Solidariteit met de armen was de rode draad in zijn optreden. Paus Leo lijkt het om iets anders te gaan. De vraag is wat dat is.
Wapenspreuk
Om zijn visie te begrijpen helpt het om zijn eerste maanden niet te vergelijken met het charisma van Franciscus. De wapenspreuk van paus Leo is: ‘In Illo Unu unum’, wat betekent: ‘In de Ene zijn wij één.’ Deze spreuk is ontleend aan een preek van Augustinus over Psalm 127 waarin hij benadrukt dat christenen, hoewel met velen, één zijn in Christus. Het is niet verrassend dat paus Leo, die augustijn is, zich laat inspireren door Augustinus. Opvallend is wel zijn nadruk op deze zin, die wijst op de vraag hoe je gemeenschap organiseert. Het antwoord op dit soort vragen vind je niet terug in preken bestemd voor een massapubliek, zoals bij de Wereldjongerendagen, waar paus Leo preekte over vrede. Daarvoor moet je bij de kleinere bijeenkomsten zijn.
Goddelijke stad
Zo sprak paus Leo op 23 augustus bij een netwerkbijeenkomst van katholieke politici in Rome. Hier memoreerde hij weer Augustinus en diens ‘stad van God versus de stad van mensen’. De stad van God vertegenwoordigt de gelovige gemeenschap voor God, gekenmerkt door liefde, nederigheid en het streven naar algemeen welzijn. De stad van mensen daarentegen wordt gedreven door eigenbelang, trots en wereldse verlangens. Augustinus zag de spanning tussen deze twee als een strijd tussen goddelijke en aardse waarden, waarbij christenen worden opgeroepen hun daden af te stemmen op de principes van de stad van God. Als je dit beeld handen en voeten wilt geven in onze tijd dan komt een heel andere groep mensen bovendrijven waar deze paus niet omheen kan: bestuurders, beleidsmakers en politici. Dat zijn de stedenbouwers en architecten die van dienst kunnen zijn bij de realisatie van een stad die verbonden is met dat hoge ideaal van de stad Gods. In een tijd van oorlog en ontwrichting vraagt het bouwen aan deze goddelijke stad wel om veel geduld, dialoog en stilte, weg van de schijnwerpers. Laat dat laatste net het beeld zijn van de eerste maanden van paus Leo. Dat geeft hoop. Ook voor Den Haag, politieke stad aan zee.
Tom Mikkers